Τοπική Αυτοδιοίκηση και αυτορρυθμιστική ικανότητα

Γράφει ο  Π. Ιωακείμ

Στην ανάπτυξη των παραμέτρων της βιώσιμης ανάπτυξης γίνεται παρουσίαση τόσο της σημασίας της αυτορρυθμιστικής ικανότητας στη βιωσιμότητα των συστημάτων  όσο και των βασικών συντελεστών που επηρεάζουν τη βιωσιμότητα. Έχει ιδιαίτερη πρακτική σημασία η ανάδειξη της θεσμικής ικανότητας και του κυρίαρχου ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη θεμελίωση και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης σε τοπικό επίπεδο.

Υπενθυμίζεται ότι οι κυριότερες παράμετροι που επηρεάζουν το επίπεδο της αυτορρυθμιστικής ικανότητας ( και ως εκ τούτου τη βιωσιμότητα) ενός συστήματος είναι:

     ► Ο αριθμός των επιλογών που έχει το σύστημα,

     ► Ο τρόπος που αυτές οι επιλογές είναι διαθέσιμες,

     ► Η έκταση  που αυτές οι επιλογές είναι διαθέσιμες,

     ► Η ευκολία μετάβασης από τη μια επιλογή στην άλλη,

     ► Ο όγκος (μέγεθος) του συστήματος.

Παράδειγμα του ρόλου και των δυνατοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην βιώσιμη ανάπτυξη:

Η κυκλοφορία οχημάτων σε μια περιοχή

Όσο αυξάνει η κίνηση οχημάτων σε μια πόλη, τόσο οι οδηγοί τείνουν να χρησιμοποιήσουν εναλλακτικές διαδρομές και παράπλευρους δρόμους για να μην καθυστερήσουν. Όσο πιο πολύ είναι ανεπτυγμένο το δίκτυο δρόμων  (όσο πιο πολλές επιλογές έχουν οι οδηγοί), τόσο μεγαλύτερη είναι η αυτορρυθμιστική ικανότητα σε θέματα κυκλοφορίας. Όταν ο αριθμός των αυτοκινήτων γίνει υπερβολικά μεγάλος, ή οι δρόμοι χάσουν τη φέρουσα ικανότητα τους (πλημμύρες, μεγάλα ατυχήματα κλπ) τότε η κατάσταση υπερβαίνει την αυτορρυθμιστική ικανότητα του δικτύου και έχουμε την κυκλοφοριακή συμφόρηση.

Η χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς αυξάνει την αυτορρυθμιστική ικανότητα μέσω ενός σύνθετου και πολύπλευρου μηχανισμού του οποίου η αναλυτική παρουσίαση είναι εκτός του σκοπού αυτού του άρθρου.

Ένα σημείο ιδιαίτερης σημασίας σε ότι αφορά την κοινωνική οργάνωση και λειτουργία είναι το αν θα πρέπει  ( και εις βάρος ποίων; ) οι οδηγοί σε μια πόλη να έχουν πολλές επιλογές. Αποτελεί δήλωση του προφανούς ότι σε μία κοινωνία υπάρχει συχνά σύγκρουση συμφερόντων. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, υπάρχει σύγκρουση μεταξύ δύο αναγκών: υπάρχει η ανάγκη να υπάρχουν ασφαλείς, ήσυχοι και φιλικοί στον πεζό δρόμοι σε περιοχές με μεγάλη πυκνότητα κατοικιών. Υπάρχει και η ανάγκη των οδηγών να κινούνται ταχύτερα μέσω διαδρομών σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Ποια είναι η ενδεδειγμένη προσέγγιση;

Για τους οπαδούς του διοικητισμού και της κεντρικής ρύθμισης, ο διοικητής της Τροχαίας της περιοχής, θα μπορούσε να ασχοληθεί με το πού και το πώς της κίνησης (περιλαμβανομένης της στάθμευσης των οχημάτων). Αυτό θα μπορούσε να γίνει είτε με μια τυπική αστυνομική διάταξη, είτε μετά από συνεννόηση με διευθυντές σχολείων, με συλλόγους γονέων, με εμπορικούς συλλόγους, με συλλόγους για την προστασία των ΑμεΑ κλπ. Δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο αστυνομικός διοικητής λογοδοτεί σε υπηρεσιακούς μηχανισμούς εκτός κοινωνικού ελέγχου και κρίνεται από υπηρεσιακά συμβούλια εκτός κοινωνικού ελέγχου.

Στις δημοκρατικά οργανωμένες κοινωνίες έχει επιλεγεί  η διαδικασία της διαχείρισης τέτοιων τοπικών θεμάτων, από οντότητες που λογοδοτούν στην τοπική κοινωνία με τη διαδικασία αυτή να αποτελεί όχι μια (ανοηματική) ‘δημοκρατική κατάκτηση’, αλλά αναπτυξιακή επιλογή για βιωσιμότητα και βελτιστοποίηση πολιτικών μέσω της ανάλυσης , προσαρμογής και εκμετάλλευσης των τοπικών ιδιαιτεροτήτων. Αυτό που τα κόμματα ονομάζουν ‘δημοκρατική κατάκτηση’ οι φορείς της σύγχρονης αυτοδιοίκησης ονομάζουν κοινωνικό όφελος και συμφέρον. Μια τεράστια διαφορά.

Η ανάλυση του παραδείγματος από την πλευρά της βελτίωσης της βιωσιμότητας μέσω της αύξησης των αυτορρυθμιστικής ικανότητας που προσφέρει η σε βάθος γνώση των τοπικών κοινωνικών, οικονομικών, πολιτιστικών και περιβαλλοντικών ιδιαιτεροτήτων δε θα πρέπει να συγχέεται με δύο συναφείς, αλλά διακριτές έννοιες, που είναι η Επικουρικότητα και η συμμετοχική ανάπτυξη.

*